İdrar Kaçırma
İdrar kaçırma nedir?
Her türlü idrar tutamama hali idrar kaçırma olarak tanımlanmaktadır ve kadınlarda görülme sıklığı %30–60 olarak belirtilmektedir. Erkeklerde ise idrar kaçırma daha nadir görülmekle birlikte yaşla artar ve ileri yaşlarda %25’e varan oranlar bildirilmektedir.
Nasıl idrar kaçırılır?
- Efor, egzersiz, öksürük ya da hapşırıkla,
- Aniden ortaya çıkan şiddetli idrar etme isteği ile,
- Uykuda,
- Farkına vararak veya varmadan devamlı,
- Cinsel ilişki sırasında ya da sadece gülerken idrar kaçırma olmasıdır.
İdrar kaçırma tiplerinden eforla idrar kaçırma genellikle en sık görülen tiptir. Onu sırasıyla karışık tip ve aniden sıkışma ile birlikte seyreden tipler takip etmektedir.
İşeme nasıl gerçekleşir ve idrar kaçırma nasıl oluşur?
Mesane ve üretradan (idrar çıkış borusu) oluşan alt üriner sistem, idrarı uygun his ve düşük basınçla depolar, yeterli ve uygun basınçla da dışarı atar.
Bu sistemde anatomik, işlevsel veya sinirsel bir aksama idrar kaçırma ve diğer işeme bozukluklarına yol açabilir.
Kadında idrar kaçırmanın potansiyel risk faktörleri nelerdir?
Yaş, gebelik ve doğum, diğer işeme yakınmalarının varlığı ve hastanın hareket kısıtlılığının bulunması en iyi ortaya konmuş risk faktörleridir.
Sigara, menapoz, kronik öksürük, kabızlık, obezite ve geçirilmiş ürolojik cerrahilerin de idrar kaçırma için risk faktörleri olarak kabul edilmektedir.
Bu arada idrar kaçırmaya neden olabilecek ya da miktarını artırabilecek olan ilaçlar sorgulanmalıdır.
İşeme bozuklukları nasıl sınıflandırılır?
İdrar kaçırma ne tip işeme bozukluğudur?
İdrar kaçırma çoğunlukla depolama dönemini ilgilendiren bir işeme bozukluğudur.
İdrar depolama döneminde çeşitli sebeplerle mesane basınçlarının yüksek seyretmesi veya depolama döneminde mesane çıkımının yetersiz olması nedeniyle kapalı kalamaması idrar kaçırmaya neden olabilir.
Başlangıç değerlendirmesinde kullanılan tetkikler?
İdrar kaçırması olan bir kadın hastanın başlangıç değerlendirilmesini yapılırken hangi tetkikler kullanılmaktadır?
Ayrıntılı sorgulama ve fizik muayene başlangıç değerlendirmesinin en önemli bölümüdür.
Tam idrar tetkiki, idrar kültürü-antibiogram, işeme günlüğü ve işeme sonrası mesanede kalan idrar miktarının tayin edilmesi başlangıç değerlendirmesine eklenmelidir.
İdrar kaçırmanın günlük aktiviteleri ne oranda etkilediği çok önemlidir.
Ağrı, idrarda kanama, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, diğer işeme bozuklukları, mesane veya diğer pelvik organların sarkması, idrar kaçırma veya diğer nedenlerle yapılan pelvik cerrahiler, nörolojik hastalıkların varlığı bilinmelidir.
İlk değerlendirmesi yapılan hastalar nasıl tedavi edilir?
Sorgulama, fizik muayene ve başlangıç değerlendirmesi ile ileri değerlendirme gereken bir risk faktörü bulunmuyorsa tedavi planlanır.
Mesane kaynaklı idrar kaçırma için tedavi seçenekleri?
Sorgulamada belirlenen ve değiştirilebilecek risk faktörleri ortadan kaldırılır. Sıvı tüketim miktarı ve çeşidi, beslenme tipi ve tedavi edilmesi gereken metabolik bozukluklar ortadan kaldırılır.
Obezite açısından hasta değerlendirilir. Pelvik taban adaleleri yeterli kasılan hastalara idrar kontrolü için bu adaleleri nasıl kullanabilecekleri konusunda eğitim verilir.
Tüm bunlardan sonra 2. basamak ilaç tedavileri kullanılır.
İlk basamak tedaviler ve ilaç tedavisi ile başarı elde edilemezse…
İleri tetkik yani ürodinamik değerlendirme gerekir. Ürodinami, alt üriner sistemin basınç ölçümleri de yapılarak mesane ve mesane çıkışının işleyişini değerlendirme işlemidir. Bu sayede idrar kaçırma nedenini daha iyi değerlendirmek ve üçüncü basamak tedavi seçeneklerine olanağı sağlanır.
Üçüncü basamak tedaviler olarak da mesane içine endoskopik yaklaşımla botulinum toksin enjeksiyonu veya sinir uyarı yöntemleri önerilebilir.
Mesane çıkım kaynaklı idrar kaçırmada da tedaviler aynı mıdır?
Mesane çıkım kaynaklı idrar kaçırmada da 1. basamak tedaviler hemen hemen benzerdir. İlaç tedavileri konusunda ise istenilen aşama kaydedilememiş olmasına rağmen belli hasta gruplarında kullanılabilecek bir ilaç vardır.
Daha genç bir grubu ilgilendiren bu hastalarda, mesane çıkımını güçlendirici cerrahi girişimler oldukça başarılı sonuçlar vermektedir.
Hastanın en fazla 24 saat hastanede kaldığı ve vajinal yoldan uygulanan bu operasyonlar ile idrar kaçırmanın engellenmesi yüksek olasılıktır.
İdrar kaçıran hastaların ne kadarı tedavi için hekime başvuruyorlar?
Ülkemizde daha önce yapılan bir çalışmada bu oran %12 civarındadır. Bunun nedeni idrar kaçırmanın yaşlanma ile birlikte gelişen doğal bir süreç olduğu ve tedavisinin mümkün olmadığı şeklindeki inanıştır.
Bunun yanında idrar kaçırmadan utanma da başvurunun bu denli az olmasına sebep olan diğer bir nedendir.
Doğru tanı ve uygun tedavi yapılmamış hastalarda elde edilen başarısız tedaviler de bu oranı etkilemektedir. Oysaki doğru tanı ve tedavi yapıldığında idrar kaçırmanın önlenmesi yüksek olasılıktır.
Prof. Dr. Oktay Demirkesen
1973-1980 yıllarında İstanbul Erkek Lisesi’nde ortaöğretimi bitirdikten sonra, 1981-1987 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi’nde tıp eğitimini tamamladı.
1987–1988’de mecburi hizmetini yaptı ve İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimine başladı. 1993-1994 yıllarında Mainz Johannes Gutenberg Üniveritesi Üroloji Anabilim Dalı’nda Alman Akademik Değisim Kurumu’ndan (DAAD) burslu olarak 10 ay çalıştı. 1995 yılında üroloji uzmanı oldu.
1996-2002 İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda başasistan, 2002-2008 aynı yerde doçent olarak çalıştı. Şubat 2008’den sonra yine aynı klinikte profesör olarak görev yaptı.
2005-2007 yıllarında Berlin Charite Üniversite Hastanesi’nde laparoskopi eğitimini tamamlamak için 3 ayrı ziyaret gerçekleştirdi.
İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi ile Rekonstrüktif Üroloji akademik olarak ilgilendiği ve hasta pratiğinin önemli bir bölümünü oluşturan konular olarak öne çıkmaktadır.
Ürolojik Cerrahi Derneği, Kontinans Derneği (Yönetim Kurulu Üyesi), Türk Endoüroloji Derneği, Amerikan Üroloji Derneği (AUA-Uluslararası üye), Avrupa Üroloji Derneği (EAU-Aktif Üye), Avrupa Genitoüriner Rekonstrüksiyon Cerrahları (ESGURS) ve Uluslararası Kontinans Derneği (ICS) üyelikleri bulunmaktadır.
Çok sayıda uluslararası ve ulusal yayınları bulunmaktadır.