Ürodinami
Ürodinami ne zaman yapılır ve hangi testlerden oluşur?
İdrar kaçırma tek bir nedene bağlı değildir. Mesane veya mesane çıkımı ile ilgili bozukluklarda idrar kaçırma gelişebilir. Hekimin değerlendirmesine bağlı olarak nedeni ortaya koymak için ileri tetkik olarak ürodinamik incelemeler gerekebilir.
Mesane günlüğü, idrar akım hızı tayini, işeme sonrası artık idrar tayini gibi testler yanında, mesanenin sıvı ile doldurarak dolum ve işeme sırasında basıncının ölçülmesi ya da karın içi basınç artışlarında idrar kaçırma anı basınç ölçümü gibi testlerden oluşmaktadır.
Mesane günlüğü nedir ve ne işe yarar?
Mesane günlüğü çoğunlukla 3 gün süreyle hastanın gündüz ve gece saatlerinde işeme zamanları ve hacimlerini, varsa idrar kaçırma sayısını, tüketilen sıvı cinsi ve miktarını kaydettiği bir uygulamadır.
Geçmişte kağıtlara basılmış formlar kullanılırken artık akıllı telefonlara indirilebilen uygulamalar bulunmaktadır. Bunlardan en kullanışlısı, “mesane günlüğü” adıyla akıllı telefonlarda arattırılıp, indirilebilir. Hastanın akıllı telefonda elde edilen verileri hekimine online olarak iletebilme olanağı da bulunmaktadır.
Ürodinamik tetkikler nasıl yapılmaktadır?
İdrar sonrası artık miktarının saptanması ultrason cihazı ile yapılır. İdrar akım hızı ölçümü de hassas ölçüm sağlayan kabın içine idrar yapılması ile sağlanır.
Mesane basıncı ölçmek için gereken ürodinamik tetkikler, mesane ve makata yerleştirilen ince ürodinami kateterleri yoluyla yapılır. Mesane belli bir hızda sıvı ile doldurulurken dolumda oluşan basınç değişiklikleri bu kateterle kaydedilir. Makattan rektuma yerleştirilen kateter ise karın içi basıncını saptayarak gerçek mesane basıncını ulaşmamızı sağlar.
Bu çalışmalar idrar depolanması ve boşaltılması sırasındaki mesane içi basınçları yanında mesane çıkımının ve idrar tutmamızı sağlayan adalelerin yeterli olup olmadığı konusunda değerli bilgiler vermektedir.
İdrar yapma nasıl gerçekleşir?
Mesane yapı olarak genişleyebilen elastik bir organdır. İdrar, böbreklerde yapıldıktan sonra idrar yolları (üreterler) ile mesaneye atılır ve burada biriktirilir. Mesane, belirli bir doluluğa (gerginliğe) ulaştığında beyine uyarılar gönderir ve bu uyarılar işeme hissi olarak algılanır. Bu durumda eğer idrar yapmak için uygun bir ortam yoksa, mesane kasılmaması kasılmaması sağlanır. Ancak idrar yapılabilir bir ortam varsa, o zaman mesanenin kasılmasını sağlayacak sinyaller yollanır. Bu emir geldikten sonra mesane çıkımındaki adalelerin gevşer ve mesane kasılır, normal işeme gerçekleşir.
İşeme bozuklukları nelerdir? Örnek verebilir misiniz?
- Mesanenin kapasitesinin azalması nedeniyle gerekenden daha az idrar depolanabilmesi
- Mesanenin duyarlılığının artması sonucunda kapasitesine ulaşmadığı halde ani idrar sıkışma hissini oluşması
- Mesanenin yeterince boşalamaması sonucunda içeride artık idrar kalması
- Mesane çıkımında anatomik veya işlevsel tıkanıklık olması
- Mesane kasının idrar boşaltırken yeterli kasılamaması
- İdrar tutma mekanizmasının yetersiz olması sonucunda idrar kaçırma
- Mesane dolumu sırasında kontrolsüz kasılmaların ortaya çıkması
Kimlere ürodinami yapılmalıdır?
Ürodinami işeme bozukluğu olan herkese yapılabilir. İdrar kaçırma, sık idrara çıkma tuvalete yetişememe, idrarını rahat yapmama, idrar yaparken zorlanma, damla damla idrar yapma, idrarını hiç hissetmeme gibi pek çok farklı durumda ürodinami, yol gösterici ve tedaviyi yönlendirici olabilir.
Özellikle medikal tedavilere yanıtsız hastalarda ve cerrahi uygulama gibi geri dönüşümsüz tedaviler öncesi, başarısız cerrahi girişim hikayesi varsa, nörojolojik bir patolojiye eşlik ediyorsa ve eğer hekim gerekli görürse işeme bozukluğu tipinin belirlenmesi amacıyla yapılabilir.
Ürodinami nasıl bir işlemdir?
Ürodinami mesanenin fonksiyonu ile ilgili anlık bilgisayar ölçümlerinin alındığı bir testtir. Ürodinami testi için mesanenin tamamen boş olması gereklidir. Bundan sonra ince, yumuşak ve can yakmayan üretral kateter mesane içerisine, rektal kateter de makata yerleştirilir. Bu iki kateter, mesane ve karın içindeki basınçların net olarak ölçülmesini sağlar.
Mesane içerisine yerleştirilen kateterin bir özelliği de bir ucunun özel bir pompaya bağlanarak belirli bir hızla mesaneye su pompalamasıdır. Bu şekilde böbreklerin idrar yapması beklenmeden dışarıdan verilen su ile mesanenin dolumu taklit edilir.
Bu sırada mesane kaslarının ve mesane çıkımında idrar tutmayı sağlayan adalelerin kapanma mekanizması işlevleri ölçülür. Kişi öksürtülerek idrar kaçırıp kaçırmadığı saptanır.
Dolum aşaması tamamlandığında hastanın idrar yapması istenir. Bu arada işeme sırasında mesane içerisindeki basınç değişiklikleri kaydedilirken eş zamanlı idrar akım hızı da ölçülür.
Tüm bu veriler değerlendirilerek mesanenin çalışması ve işeme sorununun kaynağı konusunda bilgiler elde edilir.
Ürodinami bir hazırlık gerektirir mi?
Bir enfeksiyon varsa yanlış sonuçlar verebileceğinden hekim istemiyle idrar kültürünün yapılmış olması ve enfeksiyon olmadığının belirlenmesi gerekir.
Kabızlık yakınması olanlarda kalın barsak son kısmını boş tutmak için ilaç kullanmak gerekebilir. Tüm tetkiklerin önceden görülüp değerlendirilmesi önemlidir.
Özellikle tüm üriner sistemin görüntülenmesi ve mesane günlüğü mutlak yapılmış olmalıdır.
Randevuya gelirken nelere dikkat etmeliyim?
- İdrar kültürü ve idrar tahlili sonucu doktora veya ilgili kişiye gösterilmiş olmalıdır.
- Kullandığınız ilaçların listesi ve yapılmış tetkiklerinizi getiriniz .
- Kabızlık yakınmanız varsa randevunuzdan önce lütfen bildiriniz. Barsakların ilaç yardımıyla boşaltılması gerekebilir.
- Randevunuza cinsel bölge temizliği yapılmış olarak gelinmelidir.
- Randevunuza gelirken idrara sıkışık olarak gelmeniz zaman kaybını engelleyecektir.
Prof. Dr. Oktay Demirkesen
1973-1980 yıllarında İstanbul Erkek Lisesi’nde ortaöğretimi bitirdikten sonra, 1981-1987 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi’nde tıp eğitimini tamamladı.
1987–1988’de mecburi hizmetini yaptı ve İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimine başladı. 1993-1994 yıllarında Mainz Johannes Gutenberg Üniveritesi Üroloji Anabilim Dalı’nda Alman Akademik Değisim Kurumu’ndan (DAAD) burslu olarak 10 ay çalıştı. 1995 yılında üroloji uzmanı oldu.
1996-2002 İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda başasistan, 2002-2008 aynı yerde doçent olarak çalıştı. Şubat 2008’den sonra yine aynı klinikte profesör olarak görev yaptı.
2005-2007 yıllarında Berlin Charite Üniversite Hastanesi’nde laparoskopi eğitimini tamamlamak için 3 ayrı ziyaret gerçekleştirdi.
İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi ile Rekonstrüktif Üroloji akademik olarak ilgilendiği ve hasta pratiğinin önemli bir bölümünü oluşturan konular olarak öne çıkmaktadır.
Ürolojik Cerrahi Derneği, Kontinans Derneği (Yönetim Kurulu Üyesi), Türk Endoüroloji Derneği, Amerikan Üroloji Derneği (AUA-Uluslararası üye), Avrupa Üroloji Derneği (EAU-Aktif Üye), Avrupa Genitoüriner Rekonstrüksiyon Cerrahları (ESGURS) ve Uluslararası Kontinans Derneği (ICS) üyelikleri bulunmaktadır.
Çok sayıda uluslararası ve ulusal yayınları bulunmaktadır.